ခ်စ္စရာ ျဖတ္ထံုး

ကမၻာေပၚရွိ တုိင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတုိင္း၀ယ္ အစဥ္တစိုက္ လုိက္နာခဲ့ၾကေသာ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ား ရွိၾကေပသည္။
လူမ်ဳိးတုိင္းသည္ မိမိတုိ႔ သက္ဆုိင္ရာ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကုိ ေလးစားလုိက္နာၾကသည္။ လက္ဆင့္ကမ္း က်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္။ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းခဲ့ၾကသည္။

ထုိဓေလ့ထံုးတမ္းတုိ႔သည္ သက္ဆုိင္ရာ လူမ်ိဳးတုိ႔က ေလးစားလုိက္နာၾကသည့္အေလ်ာက္၊ မေဖ်ာက္ဖ်က္၊ မက်ဴးလြန္ရဲသည့္အေလ်ာက္ ဥပေဒမ်ားပမာ ခုိင္မာလာကာ အာဏာသက္၀င္ၾကေလသည္။ အျငင္းပါြးမွဳမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္လည္း ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ လက္ခံထားေသာ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားသဖြယ္ ကိုးကားလာခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္း ဥပေဒ (Customary law) ဟူ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေပသည္။

ယေန႔ ကမၻာေပၚရွိ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ က်င့္သံုးလ်က္ရွိေသာ ဥပေဒမ်ားကို အၾကမ္းျမည္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခဲြျခားႏိူင္သည္။ ျပ႒ာန္း ဥပေဒ (Statute law) ႏွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒ (Customary law) ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ယေန႔ လူမွဳအဖြ႔ဲအစည္းမ်ားတြင္ တုိးတက္လာမွဳမ်ားႏွင့္အညီ တုိးပြါးလာေသာ အရွဳပ္အေထြးကို ေျဖရွင္းရန္ ဥပေဒအသစ္ (Statute law) မ်ားကို ျပ႒ာန္းလာသလုိ ဓေလ့ထံုးတမ္း ဥပေဒ (Customary law) မ်ားကိုလည္း ပစ္ပယ္၍ မရ၊ ဆက္လက္ က်င့္သံုးရစျမဲ ျဖစ္သည္။

မည္သည့္ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္သည့္ လူမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ မိမိတုိ႔ ဓေလ့ထံုးတမ္းကို ထိန္းသိမ္းလုိုက္နာျမဲျဖစ္သည္။ မည္မွ်ပင္ ေသးႏုပ္ေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ မိမိတုိ႔ ဓေလ့ထံုးတမ္းကို ပစ္ပယ္ေဖ်ာက္ဖ်က္ရုိး မရွိေပ။ ဓေလ့ထံုးတမ္းဟူသည္ လူမ်ိဳး၏ အသက္ေသြးေၾကာပင္ ျဖစ္သည္။ ဓေလ့ထထံုးတမ္းဥပေဒ (Custnmary law) ဟူသည္ လူမ်ိဳး၏ ၀ိညာဥ္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း ကိုလုိနီဘ၀က အေမြရခဲ့ေသာ Penal, Code, Code of Civil procedure, Evidence Act စေသာ အဂၤလပ္ ဥပေဒအျပင္ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ ဓေလ့ထံုးတမ္း ဥပေဒကို က်င့္သံုးလ်က္ ရွိေပသည္။

+ Read more

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔တြင္လည္း မည္သည့္လူမ်ိဳးထက္ မနိမ့္က်ေသာ ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒမ်ား ပိုင္ဆုိင္ထားၾကပါသည္။ ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔၏ ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒမွ လင္မယား ကြာရွင္းလုိမွဳကို ေျဖရွင္းေပးေသာ ျဖတ္ထံုးမွာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းလွပါသည္။
ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔၏ အိမ္ေထာင္ေရးစနစ္မွာ တစ္လင္ တစ္မယားစနစ္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ လင္မယား ကြာရွင္းလုိမွဳ အလြန္နည္းပါးသည္။ ေတာင္ေပၚေဒသတြင္ မရွိသေလာက္ ရွားသည္။ အခ်ိဳ႕ေဒသမ်ားတြင္ လင္မယားကြာရွင္းမွဳကို ေက်းရြာလူၾကီးမ်ားက လံုး၀ ကြာရွင္းခြင့္မျပဳေခ်။တစ္ဖက္သတ္ ကြာရွင္းလုိမွဳကိုလည္း ေက်းရြာလူၾကီးမ်ားက အားမေပးၾကေခ်။
လင္မယားကြာရွင္းျခင္းသည္ ကရင္လူေနမွဳစနစ္တြင္ မလုိအပ္ေသာ ကိစၥဟု မွတ္ယူၾကသည္။အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ မလႊဲေရွာင္သာေသာ အေျခအေနမ်ိဳးႏွင့္ ၾကံဳၾကိဳက္လာပါမွ ရပ္ရြာအၾကီးအကဲမ်ားက ကြာရွင္း
ေရးကို ေဆာင္ရြက္ေပးေလ့ရွိသည္။ လင္ကြာ၊မယားကြာမွဳမ်ားတြင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္စလံုး ကြာရွင္းလုိေၾကာင္း အၾကိမ္ၾကိမ္တင္ျပလာလွ်င္ ရပ္ရြာအၾကီးအကဲမ်ားက ကြာရွင္းေပးသည္။

သို႔ေသာ္ ရပ္ရြာအၾကီးအကဲတုိ႔သည္ လင္မယားႏွစ္ဦးအား ကြာရွင္းေပးျခင္းမွ ေရွာင္ရွားၾကသည္။ ရြာအၾကီးအကဲက ေဖ်ာင္းဖ်ေျပာဆုိေသာ္လည္း မရသည့္အခါမ်ိဳးတြင္ ကြာရွင္းလုိေသာ လင္းမယားအား မိမိတုိ႔ေနအိမ္တြင္ ခုႏွစ္ရက္ပတ္လံုး တစ္ခန္းထဲတြင္ အတူေနေစျပီး ေန႔စဥ္ ထမင္းလက္ဆံု စားေစသည္။
ခုႏွစ္ရက္ေျမာက္ေသာ္ ကြာရွင္းလုိၾကေသးလွ်င္ ရြာအၾကီးအကဲက လူသိရွင္ၾကား ကြာရွင္းေပးသည္။
ထုိသို႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္စလံုး သေဘာတူ ကြာရွင္းေပးျပီးပါက ပစၥည္းမ်ားကို အမ်ိဳးအမည္ အတန္းအစား ခြဲျခားျခင္းမရွိဘဲ စုေပါင္း၍ အညီအမွ် ခြဲေ၀ေပးသည္။ အိမ္ေထာင္ပစၥည္းမ်ားကို ခန္း၀င္ပစၥည္း၊ ႏွစ္ပါးစံုလက္ထက္ပြါး၊ ပါရင္း စသည္ျဖင့္ ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ျပီး ယူသင့္သူအား ယူေစသည့္ သေဘာမ်ိဳးမရွိေခ်။

သားငယ္၊သမီးငယ္မ်ားကို မိခင္ေနာက္ လုိက္ပါေစ၍ သားၾကီး၊သမီးၾကီးမ်ားကို ဆႏၵအေလ်ာက္ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ေပးသည္။
အထက္ပါစီရင္ထံုးကိုေလ့လာၾကည့္လွ်င္ ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔၏ ခ်စ္စရာေကာင္းလွေသာ စိတ္ေနသေဘာထားကို ေတြ႔ျမင္နုုိင္မည္ျဖစ္သည္။ `ငယ္ကအခ်စ္ အနွစ္တစ္ရာ မေမ့သာ´`ငယ္ကေပါင္း ႏွစ္တစ္ေသာင္း မေမ့ေကာင္း´ ဆုိသကဲ့သို႔ပင္ ကြာရွင္းလုိေသာ လင္မယားအား တစ္ခန္းတည္းအတူထား၍ ထမင္းလက္ဆံု ခုႏွစ္ရက္ စားေစျခင္းျဖင့္ ရရွိလာမည့္ရလဒ္မွာ ကြာရွင္းျခင္းထက္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ျခင္းသို႔သာ ဦးတည္ေနမည္မွာ မလႊဲေပ။ေရွးကရင္လူၾကီးမ်ား၏ ပညားသားပါလွေသာေျဖရွင္းပံုႏွင့္ တစ္လင္တစ္မယားစနစ္ကိုသာ က်င့္သံုးေစပံုမွာ ခ်ီးက်ဴးဖြယ္ျဖစ္သည္။

ကြာရွင္းျပီးလင္မယား၏ ပစၥည္းခြဲေ၀ပံုမွာလည္း လိင္ခြဲျခားျခင္းမရွိ၊ လင္ႏွင့္မယား အညီအမွ်ထားရွိေသာ ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႔၏ စိတ္သေဘာထားမ်ား၊ ထင္ဟပ္လ်က္ရွိေပသည္။သားသမီးမ်ားကို ခြဲေ၀ပံုမွာလည္း အျခားယဥ္ေက်းမွဳျမင့္မားေသာလူမ်ိဳးမ်ားနည္းတူ အေျမာ္အျမင္ၾကီးစြာျဖင့္ ကေလးငယ္ကို ပိုမုိဂရုစိုက္ ေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္မည့္ မိခင္ထံ လုိက္ပါေစသည္။ အသက္အရြယ္ရျပီး သား၊သမီးမ်ားကို စိတ္ဆႏၵအတုိင္း လြတ္လပ္ခြင့္ေပးျခင္းမွာလည္း ႏုိင္ငံတကာဥပေဒမ်ား အဆင့္မီသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ကရင္ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒမွ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ၊ တစ္လင္တစ္မယားစနစ္ကိုသာ အားေပးေသာ၊ လိင္ခြဲျခားျခင္းမရွိေသာ၊ အေျမာ္အျမင္ၾကီး၍ အဆင့္အတန္းျမင့္လွေသာ လင္မယားကြာရွင္းမွဳ
ကရင့္ရုိးရာ ျဖတ္ထံုးတစ္ခုကို ေလးစားစြာ မွတ္တမ္းတင္အပ္ပါသည္။

ကိုးကား---
၁။တုိင္းရင္းသားယဥ္ေက်းမွဳေရးရာဓေလ့ထံုးစံမ်ား(ကရင္) ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ၊
၂။ကရင္ရုိးရာ သုတပေဒသာ(မန္းလင္းျမတ္ေက်ာ္)။

စေက်ာ္မ်ိဳးေအာင္(ဥပေဒ)
၂၇၄၉-ခုႏွစ္၊ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္၊ ကရင့္ေၾကးမံုမွ။